Ελληνική επιστημονική καινοτομία στο Ναυάγιο Αλοννήσου :Νέες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης για την επίσκεψη δυτών!

Στο γνωστό ναυάγιο της Περιστέρας, κοντά στο νησί της Αλοννήσου, δεν θεωρείται τυχαία η «Ακρόπολη των Ναυαγίων», όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, καθώς επί 2.500 χρόνια παραμένει καλά κρυμμένο κάτω από τον βυθό προκειμένου, να μαγέψει όσους θα το επισκεφθούν. Και πλέον, μετά τις εφαρμογές της επιστήμης, είμαστε όλο και πιο κοντά σε αυτό το βήμα! Θα αποτελέσει το πρώτο επισκέψιμο αρχαίο ναυάγιο στην Ελλάδα – ένα υποβρύχιο μουσείο όπου η αρχαιότητα συναντά την τεχνητή νοημοσύνη και ανοίγει τη χώρα στον καταδυτικό τουρισμό.

Το ναυάγιο, επιτηρείται από ένα μοναδικό υποβρύχιο σύστημα συναγερμού, που κατασκευάστηκε εξαρχής από Έλληνες επιστήμονες. «Από ό,τι γνωρίζουμε δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο αλλού στον κόσμο» καμαρώνει ο Γιώργος Παπαλάμπρου, επίκουρος καθηγητής Ναυτικής Μηχανολογίας στο ΕΜΠ και μέλος της ομάδας NOUS που σχεδίασε, κατασκεύασε και εγκατέστησε τον εξοπλισμό.

Η καινοτομία αυτού του μουσείου σε σχέση με άλλα μουσεία σε ολόκληρο τον κόσμο έγκειται στο γεγονός ότι επιτηρείται από το συγκεκριμένο σύστημα που αναγνωρίζει τους μη εξουσιοδοτημένους χρήστες καθώς και κάθε ύποπτη κίνηση στην περιοχή γύρω από το ναυάγιο και ειδοποιεί τις αρμόδιες αρχές. Παρά το γεγονός πως οι υποβρύχιες επισκέψεις αρχαιολογικών χώρων δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στη χώρα μας, η επίσκεψη σε αυτό το μουσείο αποτελεί μία αξέχαστη εμπειρία. Πάνω από 250 δύτες επισκέφθηκαν τον χώρο στο πρώτο δίμηνο πιλοτικής λειτουργίας το 2020, και πολλοί θα μεταβούν στο σημείο την φετινή σεζόν που διαρκεί μέχρι τις  15 Οκτωβρίου.

Η πιλοτική λειτουργία του μουσείου χρηματοδοτείται από την Περιφέρεια Θεσσαλίας με κονδύλι 960.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ. Είναι στα “σκαριά” η έναρξη εργασιών για ακόμα τρία ναυάγια στον Δυτικό Παγασητικό, ενώ η τεχνολογία της ομάδας NOUS ήδη έχει αρχίσει να γίνεται ελκυστική και για άλλα κράτη .

Όλος ο μηχανισμός βασίζεται ουσιαστικά, σε πέντε υποβρύχιες κάμερες που παρακολουθούν το ναυάγιο από όλες τις γωνίες και συνδέονται μέσω καλωδίων και οπτικών ινών σε μια πλατφόρμα πάνω στη βραχονησίδα Περιστέρα. Η τοποθετημένη αυτή πλατφόρμα περιλαμβάνει ηλιακούς συλλέκτες και μπαταρίες που μπορούν να διατηρηθούν χωρίς παρέμβαση έως και δέκα μέρες.

Μια κάμερα επιφανείας ελέγχει για πιθανά σκάφη που μπορεί να προσεγγίσουν την περιοχή ακόμα και αν δεν είναι αδειοδοτημένα. Τα δεδομένα αυτά μεταδίδονται στην Αλόννησο με κεραία μικροκυμάτων και από εκεί φτάνουν μέσω Διαδικτύου σε διακομιστές, όπου αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης εξετάζουν τις εικόνες για δύτες, φώτα ή υποβρύχια και ενημερώνουν αυτόματα τις αρμόδιες αρχές.

Οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης είναι προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης (AI) που μαθαίνουν να αναγνωρίζουν μοτίβα μέσα από παραδείγματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το σύστημα εκπαιδεύτηκε μέσω πολλών εικόνων που είχε συγκεντρώσει στη διάρκεια καταδύσεων η ομάδα NOUS. Είχε στη διάθεσή της ακόμα και ρομποτικό υποβρύχιο, του οποίου οι εικόνες επίσης τροφοδοτήθηκαν στον αλγόριθμο για την αποτροπή παράνομων προσεγγίσεων υποβρύχιων συσκευών υψηλής τεχνολογίας.

Το υποβρύχιο σύστημα συναγερμού αναπτύχθηκε εξαρχής από την ομάδα NOUS η οποία άρχισε να πραγματοποιεί δοκιμές στην Αθήνα πριν το μεταφέρει στην Αλόννησο την άνοιξη του 2020.  Η ομάδα δημιούργησε τα πρωτότυπα με τρισδιάστατη εκτύπωση πριν κατασκευαστούν τα τελικά εξαρτήματα, τα οποία βυθίστηκαν σε λεκάνες με νερό και δοκιμάστηκαν σε υπερβαρικό θάλαμο που χρησιμοποιείται κανονικά για την αποσυμπίεση δυτών.

«Η βούρτσα των υαλοκαθαριστήρων για τον καθαρισμό των καμερών κατασκευάστηκε για εμάς από βιοτεχνία στην Κοζάνη» λέει ο κ. Μεντόγιαννης. Οι υαλοκαθαριστήρες λειτουργούν κι αυτοί με τεχνητή νοημοσύνη, η οποία συγκρίνει την τρέχουσα εικόνα με προηγούμενες λήψεις για να καταλάβει αν η κάμερα χρειάζεται καθάρισμα. Αυτή είναι το δεύτερο σύστημα AI που περιλαμβάνει το σύστημα NOUS. Ενα τρίτο σύστημα παρακολουθεί την εικόνα από την κάμερα επιφανείας για να αναγνωρίζει μη εξουσιοδοτημένα σκάφη.

«Έπειτα από διάστημα ενός έτους και επτά επισκέψεις μπορούμε να πούμε ότι η λειτουργία του NOUS είναι συνεχής και απρόσκοπτη» διαβεβαιώνει ο δρ Παπαλάμπρου.