Άσκηση το πρωί ή το απόγευμα; Τι έδειξαν οι έρευνες;

Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι η άσκηση βελτιώνει την υγεία και πρόσφατη έρευνα έχει δείξει ότι η άσκηση ωφελεί τον οργανισμό με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα γιατί ο χρόνος της άσκησης παράγει αυτά τα διαφορετικά αποτελέσματα. Για καλύτερη κατανόηση, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων διεξήγαγε πρόσφατα την πιο ολοκληρωμένη μελέτη μέχρι σήμερα σχετικά με την άσκηση που εκτελείται σε διαφορετικές ώρες της ημέρας.

Η έρευνά τους δείχνει πώς το σώμα παράγει διαφορετικά μόρια σηματοδότησης που προάγουν την υγεία με τρόπο συγκεκριμένο για τα όργανα μετά από άσκηση ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Αυτά τα σήματα έχουν ευρεία επίδραση στην υγεία, επηρεάζοντας τον ύπνο, τη μνήμη, την απόδοση της άσκησης και τη μεταβολική ομοιόσταση. Τα ευρήματά τους δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Cell Metabolism.

«Η καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η άσκηση επηρεάζει το σώμα σε διαφορετικές ώρες της ημέρας μπορεί να μας βοηθήσει να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη της άσκησης για άτομα που διατρέχουν κίνδυνο ασθενειών, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2», λέει η καθηγήτρια Juleen R. Zierath από το Karolinska Institutet and το Novo Nordisk Foundation Center for Basic Metabolic Research (CBMR) στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.

Χρήση άσκησης για να διορθώσετε ένα ελαττωματικό ρολόι σώματος

Σχεδόν όλα τα κύτταρα ρυθμίζουν τις βιολογικές τους διεργασίες σε διάστημα 24 ωρών, που αλλιώς ονομάζεται κιρκάδιος ρυθμός. Αυτό σημαίνει ότι η ευαισθησία των διαφορετικών ιστών στις επιπτώσεις της άσκησης αλλάζει ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Προηγούμενη έρευνα επιβεβαίωσε ότι ο χρόνος άσκησης σύμφωνα με τον κιρκάδιο ρυθμό μας μπορεί να βελτιστοποιήσει τα αποτελέσματα της άσκησης που προάγουν την υγεία.

Η ομάδα διεθνών επιστημόνων ήθελε μια πιο λεπτομερή κατανόηση αυτού του αποτελέσματος, έτσι πραγματοποίησαν μια σειρά πειραμάτων σε ποντίκια που ασκούνταν είτε νωρίς το πρωί είτε αργά το βράδυ. Δείγματα αίματος και διαφορετικοί ιστοί, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου, της καρδιάς, των μυών, του ήπατος και του λίπους συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν με φασματομετρία μάζας. Αυτό επέτρεψε στους επιστήμονες να ανιχνεύσουν εκατοντάδες διαφορετικούς μεταβολίτες και μόρια σηματοδότησης ορμονών σε κάθε ιστό και να παρακολουθήσουν πώς άλλαζαν με την άσκηση σε διαφορετικές ώρες της ημέρας.

Το αποτέλεσμα είναι ένας «Άτλας του Μεταβολισμού της Άσκησης» – ένας ολοκληρωμένος χάρτης μορίων σηματοδότησης που προκαλούνται από την άσκηση που υπάρχουν σε διαφορετικούς ιστούς μετά από άσκηση σε διαφορετικές ώρες της ημέρας.

«Καθώς αυτή είναι η πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη που συνοψίζει τον μεταβολισμό που εξαρτάται από το χρόνο και την άσκηση σε πολλούς ιστούς, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθούν και να τελειοποιηθούν συστηματικά μοντέλα για το μεταβολισμό και τη διαφωνία οργάνων», προσθέτει ο Dominik Lutter, Επικεφαλής Υπολογιστικής Ανακάλυψης Έρευνας από το Helmholtz Diabetes, Κέντρο στο Helmholtz Munich.

Οι νέες ιδέες περιλαμβάνουν μια βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ιστοί επικοινωνούν μεταξύ τους και πώς η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην «ευθυγράμμιση» των ελαττωματικών κιρκάδιων ρυθμών σε συγκεκριμένους ιστούς – τα ελαττωματικά κιρκάδια ρολόγια έχουν συνδεθεί με αυξημένους κινδύνους παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2. Τέλος, η μελέτη εντόπισε νέα μόρια σηματοδότησης που προκαλούνται από την άσκηση σε πολλαπλούς ιστούς, τα οποία χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση για να κατανοηθεί πώς μπορούν μεμονωμένα ή συλλογικά να επηρεάσουν την υγεία.

“Όχι μόνο δείχνουμε πώς ανταποκρίνονται διαφορετικοί ιστοί στην άσκηση σε διαφορετικές ώρες της ημέρας, αλλά προτείνουμε επίσης πώς αυτές οι αποκρίσεις συνδέονται για να προκαλέσουν μια ενορχηστρωμένη προσαρμογή που ελέγχει τη συστημική ομοιόσταση ενέργειας”, λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Jonas Thue Treebak από το CBMR στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και συν-πρώτος συγγραφέας της έκδοσης.

Μια πηγή για μελλοντική έρευνα άσκησης

Η μελέτη έχει αρκετούς περιορισμούς. Τα πειράματα έγιναν σε ποντίκια. Ενώ τα ποντίκια έχουν πολλά κοινά γενετικά, φυσιολογικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά με τους ανθρώπους, έχουν επίσης σημαντικές διαφορές. Για παράδειγμα, τα ποντίκια είναι νυχτερινά και το είδος της άσκησης περιορίστηκε επίσης στο τρέξιμο σε διάδρομο, το οποίο μπορεί να παράγει διαφορετικά αποτελέσματα σε σύγκριση με την άσκηση υψηλής έντασης. Τέλος, ο αντίκτυπος του φύλου, της ηλικίας και της νόσου δεν ελήφθησαν υπόψη στην ανάλυση.

«Παρά τους περιορισμούς, είναι μια σημαντική μελέτη που βοηθά στην κατεύθυνση περαιτέρω έρευνας που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς η άσκηση, εάν χρονομετρηθεί σωστά, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας», λέει ο Επίκουρος Καθηγητής Shogo Sato από το Τμήμα Βιολογίας και το Κέντρο Βιολογίας. Clocks Research στο Texas A&M University, και συν-πρώτος συγγραφέας.

Ο συν-πρώτος συγγραφέας Kenneth Dyar, Επικεφαλής Μεταβολικής Φυσιολογίας από το Κέντρο Διαβήτη Helmholtz στο Helmholtz Munich, τόνισε τη χρησιμότητα του άτλαντα ως μια ολοκληρωμένη πηγή για τους βιολόγους άσκησης. “Ενώ ο πόρος μας παρέχει σημαντικές νέες προοπτικές για τους ενεργειακούς μεταβολίτες και τα γνωστά μόρια σηματοδότησης, αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Δείχνουμε μερικά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο τα δεδομένα μας μπορούν να εξορυχθούν για τον εντοπισμό νέων ιστών και συγκεκριμένων μορίων σηματοδότησης”, λέει. .

Η μελέτη είναι το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, του Ινστιτούτου Karolinska, του Πανεπιστημίου A&M του Τέξας, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Ίρβιν και του Χέλμχολτζ του Μονάχου.