Τεχνολογία και ηθική του σύγχρονου ανθρώπου

«Τεχνολογικά, πραγματοποιήσαμε σπουδαία άλματα, κατακτήσαμε και τα αστέρια. Αλλά μέσα μας και δίπλα μας, η πρόοδος δεν ήταν ανάλογη με εκείνη των επιστημών».

Ο μεγάλος σκηνοθέτης του 20ου αιώνα, Άντρεϊ Ταρκόφσκυ, συμπυκνώνει με μία φράση, έναν διττό προβληματισμό για μία πραγματικότητα: τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας αλλά και πόσο αρνητικά ή θετικά έχει επηρεάσει την ανθρωπότητα.

Τεχνολογία και ανθρώπινη εξέλιξη
Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί, πως η σύγχρονη τεχνολογία έχει πραγματοποιήσει άλματα προόδου. Έχει βελτιώσει την ανθρώπινη ζωή, έχει ανοίξει νέους δρόμους στην επικοινωνία των ανθρώπων και αποτελεί ένα όχημα για την καταπολέμηση όλων των νοσηρών κοινωνικών φαινομένων. Πλέον, μία καταγγελία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κινητοποιεί, προκαλεί τη δημόσια οργή, οργανώνει την αντίδραση και εξυγιαίνει κάθε αδικία.

Πόσα εγκλήματα στη σημερινή εποχή δε γνωστοποιούνται και δε καταγγέλλονται μέσω της τεχνολογίας, ευαισθητοποιώντας την κοινή γνώμη! Αν, για παράδειγμα, η γενοκτονία της Ρουάντα και άλλα τόσα εγκλήματα συνέβαιναν τη σημερινή εποχή, οι περισσότεροι θα γνώριζαν σε βάθος σημαντικά γεγονότα της Ιστορίας. Η τεχνολογία καταγγέλλει, ενημερώνει, δίνει φωνή σε ανθρώπους σε περιπτώσεις που δε θα είχαν άλλη δυνατότητα να διεκδικήσουν το δίκιο τους, μπορεί να κινητοποιήσει ανθρώπους σε δραστηριοποίηση και ενεργό δράση. Κάθε νοσηρό κοινωνικό φαινόμενο (βία, κακοποίηση, παιδική εκμετάλλευση, σχολικός εκφοβισμός) καταγγέλλεται δημόσια με τους ανθρώπους να παίρνουν θέση και να λαμβάνουν δράση για τη μεγαλύτερη βοήθεια των ανθρώπων που βρίσκονται σε δυσχέρεια. Πρόσφατα, μία κοινοποίηση ενός μαγαζιού το οποίο δίνει δωρεάν τις σφολιάτες και το ψωμί που του έχει περισσέψει, βοήθησε άλλους ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, να τραφούν. Γιατί η τεχνολογία σου δίνει τη δυνατότητα της κοινοποίησης, της γνωστοποίησης σε μεγαλύτερο βαθμό ανθρώπων, κάθε ανθρώπινης κατάστασης και γεγονότος.

Η τεχνολογία, επιπροσθέτως, βοηθάει ανθρώπους εσωστρεφείς να κοινωνικοποιηθούν περισσότερο. Η πλατφόρμα του You Tube, το Facebook και όλα τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε φέρνουν σε επαφή με ανθρώπους. Πολλές σύγχρονες φιλίες και σχέσεις, οφείλουν την ύπαρξή τους στη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας.

Τεχνολογία και ηθικά διλήμματα
Αυτή είναι η μία όψη της Τεχνολογίας: η θετική. Υπάρχουν όμως πάντοτε και αρνητικές προεκτάσεις, οι οποίες οφείλονται κυρίως, στο γεγονός ότι εμείς οι άνθρωποι διαχειριζόμαστε χωρίς μέτρο και λανθασμένα το όπλο που έχουμε στα χέρια μας.

Μήπως ο άνθρωπος χάθηκε μέσα σε αυτή την αίσθηση δύναμης και πίστεψε πως είναι Θεός; Μήπως όλη αυτή η εξέλιξη τον έκανε να πιστεύει ότι μπορεί να συμπεριφέρεται αλόγιστα και δίχως αιδώ και μέτρο, μη σεβόμενος το περιβάλλον, την ανθρωπότητα την ίδια και κατ επέκταση, την οντότητά του;

Μήπως η ανθρώπινη μοναξιά κρύφτηκε πίσω από μία οθόνη και προσπαθεί να καλύψει το υπαρξιακό της κενό με επιφανειακές γνωριμίες;

Μήπως η τεχνολογία χρησιμοποιείται πολλές φορές για τη διάπραξη εγκληματικών ενεργειών, για εκφοβισμό και λεκτική βία ενάντια σε ανθρώπους που στο τέλος καταλήγουν να υποφέρουν ψυχολογικά, ακόμα και να φτάσουν στην ύστατη λύση της αυτοχειρίας;

Τεχνολογία και ανθρώπινες σχέσεις
Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση. Ωστόσο, η κατακόρυφη αύξηση της χρήσης της τεχνολογίας, δημιούργησε νέα δεδομένα στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση.

Άνθρωποι γνωρίζονται, ερωτεύονται, δημιουργούν φιλίες και αλληλεπιδρούν μέσα από έναν διαδικτυακό κόσμο. Υπάρχουν σχέσεις αληθινές που ευδοκιμούν και άλλες που λήγουν με ένα μπλοκάρισμα και χαρακτηρίζονται από την αποφυγή της ουσιαστικής επαφής με το έτερο πρόσωπο. Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, μας καλεί να αναρωτηθούμε για το αν η τεχνολογία παίζει ρόλο στο γεγονός πως οι ανθρώπινες σχέσεις βιώνουν μία βαθιά υπαρξιακή κρίση, καθώς οι άνθρωποι δε δίνονται ολόψυχα και δεν αγαπούν από φόβο και εσωτερικούς δισταγμούς.

Ο Άλλος δεν είναι εχθρός μας, όπως συνήθιζε να λέει ο Αλμπέρ Καμύ. Και οι σχέσεις μπορεί μεν να ξεκινάνε ευκολότερα στις ημέρες μας από το Διαδίκτυο, ωστόσο πρέπει το ίδιο να χρησιμοποιείται για την ενδυνάμωσή τους στην πραγματική ζωή. Η τεχνολογία χρησιμοποιείται ορθά όχι όταν αντικαθιστά την ανθρώπινη επικοινωνία με την οθόνη, αλλά όταν την ενδυναμώνει για την πραγματική ζωή.

Αίσθημα παντοδυναμίας από τη χρήση της τεχνολογίας
Τα ηθικά αυτά διλήμματα, μας ζητούν να εντρυφήσουμε και σε μία άλλη όψη της πραγματικότητας: εκείνης στην οποία η τεχνολογία ενθάρρυνε την αλαζονεία μας, το αιμοδιψές αίσθημα της κυριαρχίας και μας κατέστησε άλογα όντα δίχως μέτρο. Μήπως στο μεγαλύτερο κλείδωμα του Εγώ και στην αδυναμία μας να δημιουργήσουμε ουσιαστικές σχέσεις μας οδήγησε η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας; Η τεχνολογία πόσο μεγάλη ευθύνη φέρει για την περιβαλλοντική κρίση που μαστίζει το περιβάλλον στη σύγχρονη εποχή μας;

Οφείλουμε να πούμε όμως, πως δεν οφείλεται η τεχνολογία αυτή καθεαυτή. Ευθύνεται ο άνθρωπος μόνο, τόσο για την καλή όσο για την κακή χρήση της. Η τεχνολογία είναι ένα δώρο, μία ευεργεσία για τον άνθρωπο. Για αυτό και πρέπει να ενδυναμώσουμε τόσο τις θετικές της πλευρές, όσο και να καταπολεμήσουμε όλες τις αρνητικές πλευρές του.

Ζήτημα και αναγκαιότητα η ορθή χρήση της τεχνολογίας
Η τεχνολογία χρησιμοποιείται σωστά όταν ανοίγει την πόρτα στο αύριο και υποστηρίζει την αναζήτηση της γνώσης και της ορθής πληροφόρησης. Όταν πορεύεται με σημαία το σεβασμό στην υπέρτατη αξία που λέγεται Άνθρωπος και λειτουργεί καταδικαστικά για κάθε ενέργεια που μειώνει την αξία του.

Η τεχνολογία είναι, αναμφίβολα, ένα πανίσχυρο όπλο. Όμως, εξαρτάται πώς θα χρησιμοποιηθεί από εμάς τους ίδιους: θα χρησιμοποιηθεί θετικά προκειμένου να οικοδομήσει ανθρώπινες επαφές και να ενισχύσει τη γνώση; Ή θα γίνει ένα όπλο που θα καταστρέψει περισσότερο τα θεμέλια του πολιτισμού μας;